نقطه سر به سر در طرح توجیهی چیست؟ + فرمول و محاسبه

نقطه سر به سر چیست؟

اگر درآمد بیشتر از نقطه سربه سر باشد بنگاه اقتصادی سود خواهد کرد و اگر میزان درآمد کمتر از این نقطه باشد بنگاه اقتصادی زیان خواهد کرد. مدیران با دانستن این نقطه می توانند برنامه فروش را تنظیم کنند و از عملیات موسسه ایجاد سود نمایند. برای اینکه بتوانیم نقطه سربه سر را به درستی محاسبه کنیم باید درک درستی از ماهیت هزینه های به کار گرفته شده در تولید داشته باشیم، یعنی بدانیم کدام هزینه، متغیر، ثابت یا نیمه متغیر است. به عبارتی در نقطه سر به سر، جمع هزینه ثابت و متغیر با درآمد کل برابر است. این نقطه تاثیر مستقیمی بر صورتهای مالی تسلیمی به سازمان مالیاتی ندارد؛ بلکه برای برآورد درآمد و هزینه بنگاه اقتصادی کاربرد دارد.

تعریف هزینه‌های ثابت و متغیر:

هزینه های ثابت، متغیر و نیمه متغیر هر کدام ویژگی منحصر به فردی دارند :

هزینه متغیر (VC) بستگی به تعداد تولید دارند و به نسبت سطح فعالیت موسسه تغییر می کنند. هر چه سطح فعالیت (تعداد تولید) بیشتر باشد، جمع این هزینه ها نیز بیشتر می شود.

هزینه نیمه متغیر، قسمتی از آنها ثابت و قسمت دیگر متغیر هستند.

هزینه‌های ثابت، با کاهش یا افزایش تولید یا خدمات کاهش پیدا نمی‌کند. این هزینه‌ها مستقل از نوع و میزان فعالیت بنگاههای اقتصادی در زمان مقرر باید پرداخت شوند. هزینه‌های ثابت وابسته به زمان هستند.

مزایای نقطه سر به سر

این مفهوم در صنعت و کسب وکار، کاربردهای متفاوتی دارد. بعضی از مزایای استفاده از آن عبارتند از :

• تخمین دقیقی از واحدهایی که باید به فروش برسد تا رسیدن به سود
• کمک به شناسایی هزینه‌های ثابت و متغیر و ایجاد هماهنگی بین هزینه‌های ثابت و متغیر
• ابزاری موثر برای تعیین اهداف فروش
• پیش بینی سودآوری تولید با استفاده از تغییرات و کارآیی هزینه‌ها
• پیش بینی سود و زیان در سطوح مختلف تولید و فروش
• پیش بینی اثرات تغییرات قیمت محصول
• ارزیابی تقاضاهای آتی محصولات
• استفاده از فرصت های جذب سرمایه گذار با دریافت وام با تحلیل BEP
• در اختیار قراردادن اطلاعات مهم و موثر در تصمیم گیری مدیران واحد اقتصادی

معایب نقطه سر به سر:

فرضیات این مفهوم مانند بقیه اطلاعات تحلیلی دارای محدودیت و معایبی است که به شرح زیر است:

• یکی از فروض این مفهوم این است که تولید با درآمد و هزینه تغییر نخواهد کرد.
• فرض ثابت بودن فروش و تولید در این نقطه
• معمولا برای یک محصول بکار می‌رود
• فرض یکسان بودن قیمت فروش در هر میزان تولید
• زمان بر بودن محاسبه و تحلیل این نقطه
• بعضی از سازمان‌ها بعد از دسترسی به این نقطه هدف بسیار بالایی برای خود تعیین می‌کنند که بسیار تنش زا خواهد بود.
• كوتاه مدت بودن تجزيه و تحليل نقطه سربه سر
• محاسبه نقطه سر به سر در طرح توجیهی در شرایط عدم اطمینان است
• در واقعیت هزينه ها علاوه بر ثابت و متغير شامل هزينه نيمه متغير يا نيمه ثابت هم هست اما در تجزيه و تحليل سر به سر فرض بر داشتن هزينه ثابت و هزينه متغير است.
• در شرایط واقعی کل میزان تولید و فروش هزینه های متغیر و ثابت در سطوح مختلف قابل تغییر است در صورتی که در تحلیل این نقطه فرض بر ثابت بودن قیمت فروش و هزینه های متغیر هر واحد محصول در کل سطوح تولید است.

نمودار نقطه سر به سر:

این نمودار رابطه بین درآمد فروش کل TR و هزینه های کل TC را نشان می دهد.  تلاقی این دو خط نقطه سر به‌سر است.

روش رسم نمودار سر به سر به شکل سنتی:

دوخط TC و TR را می کشیم، هر جایی که این دو با هم برخورد کردند، نقطه BEP می شود. در این حالت حاشیه فروش نشان داده نمی شود.

روش رسم نمودار سر به سر به شکل هم زمان:

دراین روش حاشیه فروش نشان داده می شود.

• حاشیه فروش: تفاوت بین فروش و هزینه های متغیر
• جمع حاشیه فروش: همیشه برابر است با : هزینه ثابت + سود شرکت
• حاشیه فروش باید بیشتر از هزینه های ثابت باشد تا بتواند سودی ایجاد کند.

عوامل کاهنده نقطه سر به سر:

عواملی که نقطه سر به‌سر را کاهش می دهند منجر به سود دهی بیشتر بنگاه اقتصادی می شوند،

• افزایش قیمت محصولات
• تحلیل حاشیه سود
• تخفیف ها
• برون سپاری
• تحلیل هزینه

مثال: یک فروشگاه یک نوع کالا به قیمت هر واحد 400،000 ریال خریداری و انباری اجاره کرده که اجاره سالانه آن 12،000،000 ریال است این فروشگاه هر واحد کالا را به مبلغ 600،000 ریال به فروش میرساند. میخواهیم موارد زیر را حساب کنیم:

چه تعداد کالا خریداری و به فروش رساند تا نه سود کند نه زیان؟

 FC /= Q (P-V)

    60 واحد کالا = ( 400،000-600،000)/ 12،000،000

مبلغ فروش در نقطه سر به سر؟

FC /= S (-1(P/V))

36،363،636ریال = ((400،000/600،000)-1)/ 12،000،000