نرخ بازده داخلی یا IRR چیست؟

نرخ بازده داخلی چیست؟

IRR  یا نرخ بازده داخلی (Internal Rate of Return) روشی برای ارزیابی مخارج سرمایه‌ای است. روش IRR برای محاسبه‌ی میزان بازدهی سرمایه‌گذاری در پروژه‌ها استفاده می‌شود.

شرکت، تاریخی را برای پایان پروژه انتخاب می‌کند و از نرخ بازده داخلی برای محاسبه‌ی درصد بازده یا ضرر پروژه تا آن تاریخ استفاده می‌کنند. برای بیان نتایج نرخ بازده داخلی، به جای واحد پولی از درصد استفاده می‌شود. نرخ بازده داخلی معیاری پیچیده است که به طور معمول فقط در جامعه‌ی تجاری استفاده می‌شود.

• نمایش :IRR با استفاده از درصد‌ها نمایش داده می‌شود. نرخ بازده داخلی، میزان بازدهی کلی یک پروژه را در یک دوره‌ی زمانی ارائه می‌دهد؛
• هدف: هدف نرخ بازده داخلی محاسبه‌ی سطح تعادل گردش پول در پروژه است؛
• تصمیم‌گیری: سرمایه‌گذاران نرخ بازده داخلی را به عنوان ابزاری مفید در نظر نمی‌گیرند، زیرا در محاسبه از اطلاعات بسیار کمی استفاده می‌شود؛
• پروژه‌های پیچیده : IRR برای پروژه‌هایی با یک منبع مالی و بدون پیچیدگی کارآمد است؛
• نرخ تنزیل : نرخ بازده داخلی به جای نرخ تنزیل از میزان ارزش نقدی حقیقی استفاده می‌کند که به ارائه‌ی اطلاعات مطمئن منجر می‌شود.

کاربرد در طرح تجاری (business plan):

میزان بازده داخلی ( IRR ) معادل نرخ سودی است که سرمایه‌گذار می‌تواند با سرمایه‌گذاری در یک طرح تجاری   (BP: business plan) بدست آورد. شاخص IRR پرکاربردترین شاخص مالی برای توجیه‌پذیری مالی و مقایسه چندین طرح تجاری می‌باشد. محاسبه شاخص IRR در ارتباط نزدیک با NPV می‌باشد، بدین‌صورت که شاخص NPV طرح معادل صفر قرار داده می‌شود تا نرخ تنزیلی IRR بدست آید.

NPV () =0  در نتیجه IRR =

محاسبه IRR در اکسل :

در اکسل می‌توان شاخص IRR را محاسبه نمود، برای این کار از منوی Formulas گزینه Financial و از لیست، شاخص IRR را انتخاب و در پنجره Values مقادیر یک ستون را که شامل: ( ردیف اول هزینه ‌های سرمایه گذاری (یا قبل از بهره‌برداری)، ردیف‌های بعدی عایدی در سال‌های اول، دوم، سوم … می‌باشد)؛ را انتخاب می‌کنیم، همین‌طور می‌توانیم با فرمول زیر آن را محاسبه کنید =IRR(A1:A5)  که در این حالت A1 برابر میزان سرمایه‌گذاری اولیه ، A2 عایدی سال اول، A3 عایدی سال دوم ، A4 عایدی سال سوم و A5 عایدی سال چهارم می باشد.  سلول انتخابی در اکسل را برای شاخص IRR با فرمت درصد (percentage) انتخاب نمایید، این همان مقدار سودی را نشان خواهد داد که اگر سرمایه خود را در بانک بگذارید به‌طور سالانه به شما تعلق خواهد گرفت،  پس اگر این درصد سود از 20% ( نرخ بانک‌های ایران در سال ۹۴) کمتر باشد، طرح توجیه ندارد و اگر بیشتر باشد و میزان ریسک سرمایه‌گذاری متناسب داشته باشد قابل دفاع است.

افراد در هنگام محاسبه‌ی نرخ بازده داخلی، معمولا چه اشتباهاتی مرتکب می‌شوند؟

بزرگ‌ترین اشتباه این است که منحصرا از نرخ بازده داخلی استفاده شود. بهتر است که برای تحلیل پروژه از حداقل یک روش دیگر مثلا بازپرداخت یا ارزش خالص فعلی هم استفاده شود. استفاده از نرخ بازده داخلی به‌تنهایی و بدون در نظر گرفتن روش‌های دیگر، باعث می‌شود که نتوانید تصمیم‌گیری صحیحی درمورد نحوه‌ی سرمایه‌گذاری داشته باشید به‌خصوص هنگامی که پروژه‌هایی را مقایسه می‌کنید که مدت زمان متفاوتی دارند.

مثلا فرض کنید دو پروژه دارید؛ یکی پروژه‌ی یک‌ساله با نرخ بازده داخلی ۲۰ درصد و دیگری پروژه‌ی ده‌ساله با نرخ بازده داخلی ۱۳ درصد. اگر نرخ بازده داخلی را مبنای تصمیم‌گیری خود قرار بدهید، ممکن است پروژه‌ای را که ۲۰ درصد نرخ بازده داخلی دارد، مورد توجه قرار بدهید. اما این انتخاب صحیحی نیست. با توجه به اینکه نرخ مانع در شرکت شما در این مدت زمان، ۱۰ درصد است، بهتر است نرخ بازده داخلی شما برای ده سال، ۱۳ درصد باشد نه ۲۰ درصد برای پروژه‌ی یک‌ساله.

ضمنا باید این نکته را هم در نظر بگیرید که نرخ بازده داخلی چطور ارزش زمانی پول را به حساب می‌آورد. در نرخ بازده داخلی فرض بر این است که جریان نقدی آینده به‌دست آمده از یک پروژه، مجددا در نرخ بازده داخلی سرمایه‌گذاری می‌شود نه در هزینه‌ی سرمایه‌ی شرکت. بنابراین، به‌اندازه‌ای که ارزش خالص فعلی با هزینه‌ی سرمایه و ارزش زمانی پول در ارتباط است، نرخ بازده داخلی، به این دو فاکتور وابسته نیست.

نرخ بازده داخلی اصلاح‌شده (MIRR) که جریان نقدی مثبت را به‌عنوان سرمایه‌گذاری مجدد در هزینه‌ی سرمایه‌ی شرکت در نظر می‌گیرد، هزینه و سودآوری یک پروژه را بهتر منعکس می‌کند.

در مجموع،  این اصل کلی را در نظر بگیرید که از نرخ بازده داخلی همراه با ارزش خالص فعلی استفاده کنید تا یک تصویر کلی و دقیق از سرمایه‌گذاری و بازگشت سرمایه‌ی شرکت به‌دست بیاورید.